نگاهی به برکات وجود نبی خاتم (ص) برای عالم

آمنه مستقیمی | شهرآرانیوز؛ رهاورد رسالت پیامبر اسلام (ص) برای بشر و جلوه‌های رحمت آن وجود مقدس برای عالم از مسائلی است که در بررسی سیره و سنت نبوی (ص) نمی‌توان و نباید از کنار آن گذشت؛ از این رو، به مناسبت فرا رسیدن سالروز ولادت حضرت ختمی مرتبت (ص) و در گفتگو با حجت الاسلام والمسلمین «علی سرلک»، عضو هیئت علمی دانشگاه هنر و خطیب مذهبی از آن‌ها سخن گفته ایم و در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می‌شود:

رسالت اصلی حضرت محمد مصطفی (ص) به عنوان خاتم پیامبران چیست و این رسالت چه آورده‌ای برای بشریت داشته است؟

انسان بالقوه‌ترین موجود عالم است؛ چراکه از یک سو به مثبت بی نهایت و از دیگر سو به منفی بی نهایت امکان حرکت دارد؛ رسالت پیامبر (ص) آن است که انسان را از این بالقوگیِ عجیب و غریب به فعلیتِ انسانی و منش متناسب با ظرفیت خود هدایت کند که از آن به «حیات» تعبیر می‌شود. قرآن می‌فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اسْتَجیبُوا لِلهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاکُمْ لِما یُحْییکُمْ» یعنی رسالت و کارویژه پیامبر (ص) این است که انسان را به مسیر هدایت رهنمون شود، او را از میرایی نجات دهد و به جاودانگی متصل کند، راهی که با همه جزئیات نشان داده شده است: «قَدْ تَبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ»، البته انسان موجودی است که باید با اختیار و درک و تصمیم خود، راه هدایت را برگزیند و برای همین قرآن می‌فرماید: «لَسْتَ عَلَیْهِمْ بِمُصَیْطِرٍ»، یعنی قرار نیست پیامبر (ص) به جای ما تصمیم بگیرد، بلکه رسالت اصلی پیامبران از جمله نبی خاتم (ص) آن است که انسان را به فعلیتِ انسانی برساند که مسیر آن مجاهده است هم در مبارزه با طواغیت و هم در مبارزه با نفس؛ راهی که سخت، اما تنها مسیر سعادت است.

قرآن از وجود مقدس پیامبر (ص) به رحمةللعالمین تعبیر می‌کند، کدام ویژگی در آن وجود مقدس به خوبی این رحمت را نشان می‌دهد و انسان‌ها را به طور ملموس از آن بهره مند می‌سازد؟

پیامبر (ص) به تصریح قرآن، غصه ما را‌ می‌خورد: «عَزِیزٌ عَلَیْهِ ما عَنِتُّمْ حَرِیصٌ عَلَیْکُمْ»، این رحمت بی پایان است، چنان که به تعبیر قرآن حاضر است خود را به کشتن دهد؛ پیامبر (ص) می‌خواهد انسان با همه جهالت‌ها و ندانم کاری‌ها به بالاترین درجات انسانی دست یابد. نقل است ایشان بر قبضه شمشیری که با آن می‌جنگیدند این تعبیرِ عرشی را نوشته بودند: «اَحْسِنْ اِلی مَنْ اَساءَ اِلَیْکَ» یعنی حتی با آنکه به تو بدی می‌کند به خوبی رفتار کن؛ بنابراین اگر دشمنان حتی در وسط جنگ به ناگاه متوجه اشتباه خود می‌شدند؛ رسول خدا (ص) آن‌ها را‌ می‌پذیرفت؛ چنان که وحشی، غلامی که توسط هند اجیر شد و حضرت حمزه (ع) یکی از محبوب‌ترین مردان آن عصر را شهید کرد، وقتی عذرخواهی و طلب عفو کرد، پیامبر (ص) او را بخشید! ایشان برای هدایت مردم از عزیزترین‌های خود مایه می‌گذاشت، برای همین در ماجرای مباهله، امیرالمؤمنین (ع) که جان ایشان بود، حضرت زهرا (س) و حسنین (ع) را به میدان بردند!
از دیگر جلوه‌های بزرگ رحمت پیامبر (ص) آن است که برای هدایت انسان‌ها سر از پا نشناختند، شاید این بیت حافظ بتواند به غم خواری حضرت (ص) برای امت اشاره کند: «من که ملول گشتمی از نفس فرشتگان/ قال و مقال عالمی می‌کِشم از برای تو».

سیره پیامبر (ص) در ارتباط با جوانان چطور بود و چطور نسل جوان را جذب و همراه می‌کردند؟

پیام و سیره پیامبر (ص) به قدری جذاب بود که بیشتر مخاطبان ایشان جوانان بودند، حتی در فرماندهی‌ها به جوانان توجه می‌کردند. از آخرین انتصابات ایشان نصب اسامةبن زید به فرماندهی جنگ بود، همچنین، مُصعَب بن عُمَیر، نماینده ایشان، از جوانان بود؛ این جوان گرایی هم در ارتباطات عمومی حضرت (ص) حاکم بود و هم در تعیین دایره معتمدان. جوانان نیز بیشترین تمایل را به حضرت رسول (ص) داشتند و سخنان ایشان برایشان پرحلاوت بود؛ هرچند که این سخنان بعضاً گرد غفلت به خود گرفته و به گوش بعضی نمی‌رسد؛ مثل اینکه فرمودند: فرقی بین عرب و عجم و سیاه و سفید و عبد و آزاد نیست بلکه همه آزاد هستیم.

متأسفانه، ما به اعتبارات اصالت دادیم و مناسباتمان غیرانسانی شده است، حال آنکه اگر ملاک فضیلت، فقط تقوا باشد حتی دنیای ما عطر و بوی بهشت را‌ می‌گیرد چه رسد به بهشت جاودانه پس از مرگ؛ البته چنین مقصدی راهی طولانی و دشوار پیش رو دارد.

مهم‌ترین و برترین دستاوردی که پیامبر (ص) علی رغم همه کارشکنی‌ها و توطئه‌ها به آن نائل شد، چه بود و آیا این دستاورد امروز هم مصادیق دارد یا به عصر رسالت محدود شده است؟

بزرگ‌ترین دستاوردِ رسالت نبوی (ص) پرورش انسان‌هایی است که حاضر بودند و هستند که همه هستی خود را برای دین هزینه کنند، در زمان ما شهدا چنین هستند شخصیت ممتازی همچون حاج قاسم سلیمانی، دستاورد رسالت پیامبر (ص) است، چون اساساً ایشان آمدند که انسان سازی کنند انسانی که هوشمندانه و مؤثر با ظلم مبارزه و عرصه را بر ظالم تنگ می‌کند و این دستاوردی بزرگ است؛ منتها دنیای کمّی با محور توسعه کمّی، درکی از این مسئله ندارد، چنان که آن‌ها حتی پیامبر (ص) را با نگاه کمّی کنار می‌زدند. در قرآن است وقتی حضرت (ص) سخن می‌گفتند، آن‌ها که ملاکشان مادی بود، صحبت پیامبر (ص) را رها کردند! همین نگاه، امیرالمؤمنین (ع) و سیدالشهدا (ع) را به شهادت رساند.

اگر انسانیت اصالت داشته باشد؛ بزرگ‌ترین دستاورد پیامبر (ص) تحقق انسانیت است برای آن‌ها که قصدش را داشته باشند. علاوه بر این، ایشان در عرصه اجتماعی نیز ظلم ستیز و درصدد ایجاد مواسات بودند نه مساوات با تعبیر مارکسیستی و جامعه بدون طبقه، بنابراین در جنگ‌هایی که پیامبر (ص) شرکت داشتند بسیاری از مبارزان و ملازمان حضرت (ص) اهل فداکاری‌هایی بودند که داستان آن برای ما در حد افسانه است و اگر ایثار رزمندگان دفاع مقدس را‌ نمی‌دیدیم، آن نقل‌ها در باورمان نمی‌گنجید!
پیامبر (ص) توانستند جامعه مهرورز و مبتنی بر برادری شکل دهند که ما رشحاتی از آن را در دوران مقدس و در مواسات و ایثار رزمندگان درک کردیم.